Nhà báo liệt sĩ đầu tiên của Việt Nam

Trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, hàng trăm nhà báo đã anh dũng ngã xuống trên các chiến trường, trong đó có nhà báo Trần Kim Xuyến, liệt sĩ đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam nói chung và Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) nói riêng. 70 năm trôi qua, đất nước không ngừng đổi mới, hội nhập và phát triển, các thế hệ nhà báo vẫn luôn nhớ về ông, một cán bộ tuyên truyền tài ba, tận tụy, xả thân vì Tổ quốc và đã góp phần quan trọng xây dựng nền báo chí cách mạng nước nhà. Nhà báo Trần Kim Xuyến, sinh năm 1921, tại Sơn Mỹ (Hương Sơn, Hà Tĩnh), nơi có truyền thống đấu tranh kiên cường. Lớn lên giữa những ngày sôi động của phong trào Xô-viết - Nghệ Tĩnh, ông đã chứng kiến khí thế cách mạng sục sôi của giai cấp công nhân, nông dân dưới sự lãnh đạo của Ðảng và sớm giác ngộ cách mạng. Là người ham hiểu biết, luôn cố gắng trong học tập, ông tốt nghiệp Trường Quốc học Vinh (Nghệ An) với tấm bằng loại ưu, rồi được bổ làm Phán sự ở tỉnh Bắc Giang. Thời gian này, ông bắt đầu hoạt động bán công khai, lập Hội Truyền bá quốc ngữ, Hội Hướng đạo sinh, tổ chức quyên góp ủng hộ đồng bào các nơi bị thiên tai… Năm 1943, Trần Kim Xuyến về Hà Nội hoạt động cách mạng. Năm 1944, ông bị thực dân Pháp bắt, giam ở nhà tù Hỏa Lò. Nhật đảo chính Pháp ngày 9-3-1945, ông cùng một số đồng chí tổ chức vượt ngục, tích cực tuyên truyền cách mạng, chuẩn bị Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội. Cách mạng Tháng Tám thành công, Trần Kim Xuyến được tín nhiệm cử giữ chức vụ Ðổng lý Văn phòng (Chánh Văn phòng) Bộ Tuyên truyền, Phó Giám đốc Nha Thông tin Việt Nam, trực tiếp phụ trách Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) nay là TTXVN. Cùng với các ông Trần Lâm, Chu Văn Tích, Trần Kim Xuyến còn được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị tham gia thành lập Ðài Phát thanh quốc gia, nay là Ðài Tiếng nói Việt Nam. Với TTXVN, ông là một trong những người có công trực tiếp xây dựng ngay từ những ngày đầu thành lập bằng việc phát đi toàn văn bản Tuyên ngôn Ðộc lập bằng ba thứ tiếng Việt, Anh, Pháp vào ngày 15-9-1945. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của ông, VNTTX đã tuyên truyền, hướng dẫn, động viên các tầng lớp nhân dân thực hiện những nhiệm vụ khẩn cấp diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm, xây dựng chính quyền nhân dân, cổ vũ phong trào “Tuần lễ vàng”, công trái quốc gia, phong trào Nam tiến chi viện cho Nam Bộ. VNTTX tập trung giới thiệu cho nhân dân thế giới hiểu đúng và ủng hộ Việt Nam... Tháng 1-1946, ông được bầu làm đại biểu Quốc hội khóa I khu vực Bắc Giang và là một trong những đại biểu trẻ nhất của Quốc hội... Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Trần Kim Xuyến tham gia tổ chức di chuyển toàn bộ cơ sở vật chất kỹ thuật, tài liệu quan trọng của Nha Thông tin Việt Nam ra hậu phương, tiếp tục phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Ðảng và Bác Hồ. Ngày 3-3-1947, phát hiện đài phát sóng của ta ở chùa Trầm, thực dân Pháp huy động quân giới ào ạt tấn công, Trần Kim Xuyến đã tình nguyện ở lại, để chỉ huy việc sơ tán tài liệu. Gặp máy bay và xe tăng địch đến khủng bố, ông vẫn bình tĩnh, can đảm đưa tài liệu đến chỗ kín đáo. Khi vừa hoàn thành nhiệm vụ, ông bị trúng đạn của giặc Pháp, hy sinh tại Ðầm Sen, xã Ngọc Sơn (nay là thị trấn Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ, Hà Nội). Trước khi hy sinh ông còn cố gắng hô to: “Việt Nam hoàn toàn độc lập muôn năm! Hồ Chủ tịch muôn năm!”. Nhà báo Trần Kim Xuyến ra đi khi mới 26 tuổi, là nhà báo Việt Nam đầu tiên, cán bộ Thông tấn đầu tiên hy sinh trong kháng chiến. Trong Giấy truy tặng ngày 19-3-1947, Bộ Nội vụ ghi rõ công lao của ông: Trần Kim Xuyến là một cán bộ mẫn cán, nhiều năng lực và sáng kiến, có công lớn trong tổ chức Nha Thông tin Việt Nam. Ông đã nêu gương can đảm, tận tâm mà hy sinh…, xứng đáng làm gương cho tất cả mọi người. Ngày 23-4-1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh truy tặng Huân chương Kháng chiến hạng nhất cho nhà báo - liệt sĩ Trần Kim Xuyến, nhấn mạnh công trạng: Là một cán bộ tuyên truyền có tài. Trước ngày khởi nghĩa đã tích cực hoạt động giữa Thủ đô Hà Nội, mặc dầu chịu sự khủng bố và kiểm soát chặt chẽ của Pháp và Nhật. Sau đó, đã có công lớn xây dựng Nha Thông tin và Ðài Tiếng nói Việt Nam. Cuộc đời hoạt động cách mạng của nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến tuy ngắn ngủi, nhưng ông đã cống hiến hết mình cho đất nước, cho nền báo chí cách mạng Việt Nam. Với Trần Kim Xuyến, dù ở bất cứ cương vị nào: Nhà chính trị, nhà tuyên truyền, nhà báo, ông luôn tận tâm, tận lực, cống hiến, hy sinh vì Tổ quốc. Lễ đặt tên đường Trần Kim Xuyến, tại tỉnh Hà Tĩnh diễn ra đúng dịp kỷ niệm 92 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21-6-1925 - 21-6-2017) và 70 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27-7-1947 - 27-7-2017). Ðây là sự kiện có ý nghĩa sâu sắc đối với những người làm báo cách mạng Việt Nam, là sự tri ân đối với nhà báo Trần Kim Xuyến nói riêng, cơ quan TTXVN nói chung và quê hương Hà Tĩnh, nơi đã sinh ra và nuôi dưỡng một người con ưu tú cho đất nước, cho nhân dân. Ðể tỏ lòng biết ơn nhà báo Trần Kim Xuyến, cán bộ công nhân viên toàn ngành thông tấn đã có nhiều hoạt động thiết thực. Quỹ học bổng Trần Kim Xuyến được thành lập năm 2012 trên cơ sở sáng kiến của Liên Chi hội Nhà báo TTXVN; hằng năm trao tặng học bổng, động viên các học sinh xã Sơn Mỹ, huyện Hương Sơn. Quỹ cũng đã trao hàng trăm cuốn sách thiếu nhi tặng tủ sách Kim Ðồng của xã Sơn Mỹ. Năm 2013, Nhà lưu niệm nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến ở xã Sơn Mỹ đã được khánh thành, trưng bày những hiện vật, tài liệu liên quan đến cuộc đời hoạt động của ông; trở thành địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Nguồn: TTXVN